Znajomość klasy ogniowej wyrobu budowlanego przydaje się zarówno projektantom i inwestorom, jak i wykonawcom oraz użytkownikom budynków. Wiedząc jak wyrób zachowa się pod wpływem ognia – co opisuje jego klasa reakcji na ogień – wiadomo czy i jakie zabezpieczenia trzeba przewidzieć, aby ograniczyć ryzyko pożarowe związane z rodzajem użytego materiału, od etapu projektowania po użytkowanie budynku. Dotyczy to zwłaszcza wyrobów palnych, które trzeba chronić przed bezpośrednim, przypadkowym kontaktem z ogniem i materiałów, których ilość w obiekcie budowlanym jest duża, a ich warstwa jest ciągła. Z obu tych względów warto się przyjrzeć wyrobom izolacji cieplnej, których w budynkach z roku na rok jest coraz więcej.

Wytwarzane fabrycznie z różnych materiałów: wełny mineralnej MW (szklanej i skalnej), styropianu EPS (zwykłego i elastycznego), styropianu ekstrudowanego XPS, pianki poliuretanowej (PUR i PIR), pianki fenolowej PF, wełny drzewnej WW, włókna drzewnego WF, szkła piankowego CG, korka ekspandowanego EC – w formie płyt, mat, filców – wyroby mogą mieć dodatkowe okładziny lub powłoki. Wyroby pochodzenia mineralnego, np. szkło piankowe, są niepalne; a im więcej zawierają w swoim składzie materiałów organicznych i tworzyw sztucznych, tym łatwiej mogą się palić.

Wyroby z wełny mineralnej, szklanej i skalnej, produkowane przez firmy MIWO, zawierające, poza nieorganicznymi włóknami, do kilku procent materiałów pochodzenia organicznego, bez okładzin i powłok, są niepalne, i mają potwierdzoną badaniami klasę reakcji na ogień A1 lub A2-s1,d0. To oznacza, że się nie palą i nawet w warunkach pożaru są neutralne, nie przyczyniają się do jego rozwoju, a w wielu przypadkach mogą go wręcz opóźnić, stanowiąc barierę dla ognia.

Na drugim biegunie są materiały organiczne, ze spienionych tworzyw sztucznych: EPS, XPS, PU, PE (w mniejszym stopniu PF), które są palne i charakteryzują się niskimi klasami reakcji na ogień, najczęściej E lub F. Jednak uwaga: w przypadku materiałów palnych (klasa nie wyższa niż A2), klasa reakcji na ogień wyrobów wykonanych z tego samego materiału może się różnić. Zależy ona:

• od parametrów związanych z samym wyrobem: grubością, ilością materiału, gęstością, kompozycją, zawartością i typem retardantów, środków zmniejszających palność, powszechnie stosowanych w piankowych izolacjach z tworzyw sztucznych,
• od parametrów związanych z orientacją (pionowa, pozioma) i usytuowaniem wyrobu w całym elemencie budowlanym: na podłożu palnym lub niepalnym, w pustej przestrzeni, bezpośrednio wystawionego na działanie ognia lub osłoniętego wyrobami o różnych charakterystykach.

Dlatego ważna jest nie tylko sama klasyfikacja, ale również informacja o zakresie, którego ona dotyczy. Nie ma klasyfikacji w zakresie reakcji na ogień dla „pianki PU”, jest tylko klasyfikacja „wyrobu X z PUR (albo PIR) o ściśle zdefiniowanych właściwościach: określonym składzie chemicznym, środku spieniającym, retardancie, gęstości objętościowej, grubości, czy jest konkretna powłoka lub okładzina”. Innymi słowy, to, że np. wyrób „X” z pianki poliuretanowej (PUR lub PIR), wyprodukowany przez określonego producenta, spełnia kryteria klasy D-s1,d0, nie oznacza, że inne wyroby z pianki poliuretanowej również mają tę klasę. Pozornie podobny wyrób „Y” może mieć klasę reakcji na ogień F.

Aby zapewnić dostępność podstawowych i porównywalnych informacji, we współpracy komitetów technicznych Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN) ds. wyrobów izolacji cieplnej i ds. bezpieczeństwa pożarowego obiektów, opracowane zostały jednolite zasady badania, klasyfikowania i deklarowania klas reakcji na ogień wszystkich wyrobów izolacyjnych. Są zapisane w stosownych normach i zgodne z europejskim Rozporządzeniem Nr 305 w sprawie wyrobów budowlanych.

W odniesieniu do wszystkich wyrobów izolacji cieplnej w budownictwie, klasa reakcji na ogień wyrobu wprowadzonego do obrotu musi być obowiązkowo określona i zadeklarowana przez producenta i musi towarzyszyć oznakowaniu CE. Szczegółowy zapis wymagania znajduje się w każdej z norm specyfikacji wyrobu w rozdziale 4.2 „Reakcja na ogień wyrobu wprowadzanego do obrotu”. Od 2016 roku obowiązek badania dotyczy również tych wyrobów, które uzyskują najniższą klasę F. Wynika to z opublikowanego w 2016 roku Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2016/364 z 1 lipca 2015 r. w sprawie klasyfikacji reakcji na ogień wyrobów budowlanych.

Producenci wyrobów izolacyjnych o niskich klasach reakcji na ogień, którzy chcą pokazać, że możliwe jest uzyskanie wyższej klasy przez elementy budowlane, niż wchodząca w ich skład nisko klasyfikowana izolacja, mają ponadto możliwość wykonania dodatkowych badań i przedstawienia dodatkowych klasyfikacji odnoszących się do standardowych układów badawczych.

Tę możliwość dają zapisy rozdziału 4.3 norm-specyfikacji wyrobów „Wymagania dotyczące określonych zastosowań” i odpowiedniego podpunktu: „Reakcja na ogień wyrobów w znormalizowanych zestawach symulujących końcowe zastosowania”.

W przypadku wyrobów uformowanych, produkowanych fabrycznie, standardowe układy i szczegóły badań dla wszystkich rodzajów izolacji są takie same i opisane w PN-EN 15715:2009 „Wyroby do izolacji cieplnej – Instrukcje montażu i mocowania do badania reakcji na ogień – Wyroby produkowane fabrycznie”, od kilku lat dostępnej również w języku polskim.

Można podawać klasyfikacje uzyskane dla dowolnych spośród 4 standardowych układów, opisanych w ww normie, przy czym musi im towarzyszyć NUMER standardowego zestawu (wg Tablicy 5 ww normy – patrz poniżej). Informację o klasie reakcji na ogień zestawu należy przedstawiać tak, by nie mogła być pomylona z klasą reakcji na ogień samego wyrobu.

Standardowe układy, zawierające wyrób izolacji cieplnej, do badań reakcji na ogień na cele dodatkowych, dobrowolnych klasyfikacji zestawów (na podstawie PN-EN 15715).

Numer zestawu, który musi towarzyszyć informacji o klasie	Podłoże, na którym znajduje się wyrób izolacyjny	Szczelina powietrza między podłożem i wyrobem izolacyjnym	Wyrób izolacyjny	Wyrób powierzchniowy, osłaniający wyrób izolacyjny, poddany działaniu ognia
1	Płyta gipsowo-kartonowa	Tak, 40 mm	x	Brak; ogień działa bezposrednio na wyrób
2	Płyta gipsowo-kartonowa	Bez szczeliny	x	Płyta gipsowo-kartonowa
3	Bez szczeliny	Tak, 40 mm	x	Blacha profilowana
4	Płyta wiórowa	Bez szczeliny	x	Płyta wiórowa

 

W przypadku wyrobów wykonywanych in situ na budowie, nie ma jednej normy badań reakcji na ogień, odnoszącej się do wszystkich rodzajów izolacji wykonywanych in-situ. Zasady obowiązkowego określenia klasy reakcji na ogień wyrobu, są wpisane w rozdział 4.2, a szczegóły są opisane w jednym z normatywnych załączników do każdej Specyfikacji. Możliwość dodatkowej klasyfikacji dla standardowego zestawu, zawierającego wyrób, jest wpisana w Rozdział 4.3, a szczegóły również znajdują się w odpowiednim normatywnym załączniku do specyfikacji.

W przypadku natryskiwanych pianek PUR i PIR – według zharmonizowanej normy PN-EN 14315-1 „Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby ze sztywnej pianki poliuretanowej (PUR) i pianki poliizocyjanurowej (PIR) formowane natryskowo in situ – Część 1: Specyfikacja systemu” zasady obowiązkowej klasyfikacji reakcji na ogień wyrobu, są opisane w rozdziale 4.2 i normatywnym załączniku G. Oznakowaniu CE powinna towarzyszyć ta właśnie klasa, a nie żadna inna, np. uzyskana w układzie z jakimiś innymi wyrobami, bo to jest to nieuprawnione i może wprowadzać w błąd.