Czy Polacy są świadomi problemu smogu w Polsce i czy wiedzą jak można zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza? Ministerstwo Klimatu i Środowiska przeprowadziło jesienią 2020 roku badania świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski. Jak podaje resort, badanie miało na celu poznanie stanu wiedzy, poziomu świadomości i postaw wobec jakości powietrza.

Prawie połowa mieszkańców Polski jest wystarczająco informowana o ryzyku pojawienia się smogu. Takie komunikaty za pośrednictwem smsów dostaje 22 proc. respondentów, a 27 proc. ma informacje z mediów. Aż 88 proc. uczestników badania słyszało o rządowym programie „Czyste Powietrze”, 77 proc o programie „Stop smog”, a 25 proc. słyszących o jakimś rządowym programie już z niego skorzystało (np. „Mój Prąd” (13 proc.) i „Czyste Powietrze” (9 proc.).

Czy mamy świadomość gdzie tkwi przyczyna smogu i jak można poprawić sytuację?

Zdaniem badanych, najskuteczniejsze sposoby na poprawę jakości powietrza to zapewnienie dopłat do wymiany pieców, wymiana dotychczasowych źródeł ogrzewania na bardziej ekologiczne, dofinansowanie energii odnawialnej, ograniczenie ruchu samochodów oraz egzekwowanie przepisów. Okazuje się, że nie ma powszechnej świadomości, że termomodernizacja słabo ocieplonych domów jest podstawowym rozwiązaniem problemu smogu. Brakuje tej wiedzy, bo dotychczas zarówno w rządzie, jak i samorządach najwięcej uwagi poświęcano wymianie pieców, a to, bez kompleksowej termomodernizacji budynków, nie rozwiąże sytuacji.

Ciekawe są też wyniki kilku innych badań świadomości Polaków na temat sposobów wyeliminowania smogu.

Według badania ponad 1000 osób przeprowadzonego przez omniASM dla jednego z członków MIWO, najlepsze sposoby walki ze smogiem to m.in.: niepalnie śmieciami w piecach (24,4 proc.), nakładanie filtrów na kominy przemysłowe (20,08 proc.) czy wymiana pieca w domu na bardziej ekologiczny (16 proc.), sadzenie drzew (11,9 proc.) oraz częstsze korzystanie z komunikacji miejskiej (8,5 proc.). Czy dzięki tym działaniom ograniczymy główną przyczynę, zmniejszymy emisję szkodliwych substancji do atmosfery i zapewnimy sobie czyste powietrze? I znów nie widać, by badani mieli świadomość, iż pierwszą w walce ze smogiem powinna być inwestycja w ocieplenie przegród budynku.

Z najnowszego badania ankietowego uczniów, ich rodziców oraz pracowników szkół (12 tys. uczestników) przeprowadzonego w 2020 r. przez portal Librus i twórców kampanii społecznej „Nie dla Smogu” wynika, że ponad połowa ankietowanych uważa, iż stan powietrza w Polsce jest fatalny. Aż 90 proc. respondentów twierdzi, że kwestia jakości powietrza ma dla nich znaczenie, a 62 proc. uważa, że w ciągu ostatniego roku wzrosła świadomość dotycząca zagrożenia smogowego, jednak edukacja proekologiczna nadal jest bardzo potrzebna. Świadczy o tym fakt, że aż 41 proc. nie sprawdza jakości powietrza i nie interesuje się tym.

Jak można poprawić stan powietrza w Polsce?

Najczęściej przywoływane odpowiedzi to: na co dzień staram się korzystać z komunikacji publicznej (41 proc.), w moim domu korzysta się z alternatywnych źródeł energii (40 proc.), interweniuję, kiedy widzę, że ktoś zanieczyszcza powietrze (32 proc.), uczestniczę w akcjach proekologicznych i inne działania (31 proc.).

Oczywiście okazji do włączenia się w akcje antysmogowe jest coraz więcej, dobrze też, że wzrasta nasza świadomość. Metodą małych kroków jesteśmy w stanie wiele zdziałać – ceną jest nasze zdrowie, a celem czyste powietrze. Te działania, które podejmuje każdy z nas są niezwykle cenne, ale rezultat przyniesie tylko ich połączenie z szerokim programem kompleksowej termomodernizacji budynków.

Jest większa szansa poprawy jakości powietrza niż dotychczas, gdyż pod koniec ubiegłego roku Komisja Europejska ogłosiła strategię o nazwie “Fala Renowacji”, która ma na celu zwiększenie efektywności energetycznej budynków w Unii Europejskiej. Termomodernizacja, zeroemisyjne źródła ciepła, technologie “smart home” – Polska też będzie się musiała poddać energetycznej rewolucji. Aby lepiej przekonać państwa członkowskie do lepszej efektywności energetycznej budynków, planowane jest stopniowe zaostrzanie regulacji, by również stare domy spełniały minimalne standardy efektywności energetycznej.