Organizacje branży budowlanej współpracujące w ramach Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej POBE, w tym Stowarzyszenie MIWO, popierają ideę utworzenia w nowym rządzie Ministerstwa Budownictwa – odrębnego i silnego resortu zajmującego się budownictwem i mieszkalnictwem. Skoordynowane działania w ramach jednego ministerstwa pozwolą Polsce szybciej sprostać wyzwaniom związanym z transformacją energetyczną i realizacją celów Europejskiego Zielonego Ładu.

Środowiska branżowe i akademickie wyrażają swoje poparcie

6 listopada br. Polska Izba Inżynierów Budownictwa opublikowała apel o utworzenie nowego ministerstwa odpowiedzialnego za sektor polskiego budownictwa. Zaznaczyła w nim m.in., że włączenie tego sektora w 2021 r. do Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz dodatkowo rozproszenie kompetencji po kilku innych resortach spowodowało marginalizację budownictwa. Doprowadziło też do chaosu legislacyjnego i istotnego osłabienia, m.in. pod względem organizacyjnym i finansowym, jednej z największych gałęzi polskiej gospodarki.

9 listopada br., wspólny apel o utworzenie Ministerstwa Budownictwa w nowym polskim rządzie wystosowali rektorzy kilku uczelni technicznych: Politechniki Białostockiej, Politechniki Gdańskiej, Politechniki Krakowskiej i Politechniki Rzeszowskiej, uznając, że jest ono niezbędne dla właściwego funkcjonowania tego sektora.

Ideę powołania odrębnego resortu odpowiedzialnego za kwestie budownictwa i mieszkalnictwa w nowym polskim rządzie szeroko poparły także inne środowiska związane z branżą budowlaną. Wśród nich jest 13 organizacji zrzeszonych w ramach Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej POBE. Organizacje POBE zwracają szczególną uwagę na rolę, jaką mógłby odegrać nowy resort w osiągnięciu przez Polskę celów związanych z efektywnością energetyczną i zrównoważonym rozwojem.

Efektywność energetyczna, OZE i zrównoważony rozwój

O tym, jak ważne i pilne – w kontekście poprawy jakości powietrza, ograniczenia zmian klimatycznych czy redukcji zużycia paliw kopalnych i energii – jest podjęcie odpowiednich działań właśnie w obszarze budownictwa przekonują podstawowe dane. Sektor budynków odpowiada dziś w Polsce za 38% emisji gazów cieplarnianych, a budynki konsumują około 41% ogólnie zużywanej energii pierwotnej, wliczając w to cały ich cykl życia. Poprawa ich efektywności energetycznej poprzez stosowanie wysokich standardów izolacji cieplnej, nowoczesnych systemów ogrzewania i chłodzenia oraz wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, jest kluczowa dla ogólnej redukcji zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych. Komisja Europejska przewiduje, że nowe budynki mieszkalne powinny być wolne od emisji CO2 od 2028 r. To jedno z największych wyzwań dla wielu krajów UE, z którym w Polsce powinien się kompleksowo zmierzyć silny resort budownictwa.

Ważnym wyzwaniem w obszarze budownictwa jest również integracja technologii OZE, takich jak panele słoneczne i pompy ciepła, która powinna służyć znaczącemu zwiększeniu udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym. W ramach dyrektywy RED III wyznaczony jest cel udziału OZE w budynkach na poziomie 49% do 2030 r.

Warto też zaznaczyć, że zarówno Europejski Zielony Ład, jak i Strategia Fala Renowacji stawiają na zrównoważony rozwój urbanistyczny, m.in. poprzez tworzenie inteligentnych miast realizujących ideę efektywności energetycznej i minimalizacji potrzeb w zakresie transportu. Tu również potrzebne są kompleksowe działania koordynowane w obrębie jednego resortu.

Kolejną kwestią istotną przy realizacji celów zrównoważonego rozwoju w obszarze budownictwa jest wykorzystanie odpowiednich materiałów budowlanych – o niskim śladzie węglowym, które można poddać recyklingowi.

Trzeba zadbać o ład prawny i terminowe wdrażanie regulacji

Powodzenie wszystkich tych działań w dużej mierze zależy od wdrażania odpowiednich regulacji i standardów budowlanych na poziomie krajowym, przy jednoczesnym zapewnieniu ładu legislacyjnego i pewności co do kształtu nowych regulacji. Dziś w Polsce tego brakuje. Przepisy i prawo budowlane znacząco odstają od rynku i nie nadążają za nowymi technologiami. Nowy resort budownictwa mógłby więc dokonać wyczekiwanych i niezbędnych zmian w tym zakresie, nie tylko z korzyścią dla budownictwa, ale i całej polskiej gospodarki.

Wiemy już, że realizacja celów Europejskiego Zielonego Ładu będzie wspierana przez rygorystyczne normy w zakresie efektywności energetycznej, ponieważ ich wprowadzenie zostało zapowiedziane przez Komisję Europejską m.in. przy ogłaszaniu planu REPowerEU, a docelowy kształt jest szeroko konsultowany. W najbliższych latach planowane jest m.in. wdrożenie znowelizowanej dyrektywy dotyczącej efektywności energetycznej budynków (EPBD). Warto odnotować, że poprzednia wersja dyrektywy z 2018 r. nie została jeszcze w Polsce zaimplementowana, przez co jesteśmy ostatnim krajem w UE, który nie wprowadził klas energetycznych dla budynków.
Potrzebujemy innowacji i fachowców.

Ważnym obszarem zainteresowania przyszłego resortu powinny być również innowacje w budownictwie. Rozwój technologii i innowacyjnych rozwiązań, np. inteligentnych systemów zarządzania energią lub systemów jej magazynowania, przyspiesza transformację energetyczną. Innowacje są jednak kosztowne, potrzebne są więc dobre i spójne rozwiązania systemowe wspierające rozwój.
Niezbędne jest także zintegrowanie działań w obszarze nauki, kształcenia zawodowego i produkcji na rzecz rozwoju i transformacji szeroko pojętego budownictwa. Działania te w szczególności powinny obejmować kształcenie kadr dla branży budowlanej na wszystkich poziomach edukacyjnych, od szkolnictwa zawodowego po wyższe. To również kluczowe zadanie tego resortu.

Nowy resort strażnikiem zmian

Polski sektor budynków i mieszkalnictwa ma ogromny potencjał w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych i osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Wystarczy zapewnić mu odpowiednie warunki transformacji i rozwoju. Nowy resort budownictwa mógłby stać na straży tych zmian, koordynując działania i strategie na rzecz efektywniejszego, czystszego i bardziej innowacyjnego sektora budowlanego.