Okazuje się, że aż 65 proc. mieszkańców woj. śląskiego poparłoby wprowadzenie zakazu ogrzewania węglem w całym regionie. Taki wniosek wynika z przeprowadzonego przez Polski Alarm Smogowy (PAS) badania opinii publicznej na Śląsku. To optymistyczny wynik, ale jednocześnie okazuje się aż 32 proc. pytanych nie słyszało o obowiązku wymiany starych pieców. A w woj. śląskim od stycznia 2022 roku użytkowanie starych kopciuchów będzie wykroczeniem.

Można się zastanawiać dlaczego aż 1/3 mieszkańców nie ma wiedzy o wymianie kopciuchów, ale brak znajomości przepisów nie zwalnia z konieczności dostosowania sposobu ogrzewania domu do wymogów uchwały antysmogowej.

Z badania PAS wynika, że aż 67 proc. mieszkańców woj. śląskiego uważa, że jakość powietrza w ich miejscowości w sezonie grzewczym jest zła, a 75 proc. jest świadoma, że szkodzi to ich zdrowiu. Najlepiej oceniany (87 proc.) jest obowiązek wymiany starych kotłów na węgiel i drewno na nowoczesne urządzenia grzewcze, co przewiduje regionalna uchwała antysmogowa. Mieszkańcy Śląska popierają również podwyższenie kar za spalanie odpadów, obowiązkowy przegląd urządzeń grzewczych co dwa lata, powołanie straży gminnej w każdej miejscowości, a nawet wprowadzenie zakazu ogrzewania węglem w całym województwie.

Od lipca 2021 roku w całej Polsce istnieje obowiązek, spoczywający na właścicielach nieruchomości oraz zarządzających wspólnotami i spółdzielniami mieszkaniowymi, złożenia deklaracji do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków o źródłach ciepła w budynkach. Z badań Polskiego Alarmu Smogowego wynika, że w woj. śląskim słyszało o tym tylko 44 proc. osób zamieszkujących budynki jednorodzinne. Zbieranie danych rozpoczęło się w lipcu br. i ma potrwać do połowy przyszłego roku.

Badanie PAS zostało zrealizowane we wrześniu br. metodą CATI (wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo) na próbie 1 tys. dorosłych mieszkańców woj. śląskiego.

Czy obywatele chcą wiedzieć?

Od lat wiadomo, że głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest indywidualne ogrzewanie budynków mieszkalnych. Za niemal 90 proc. zanieczyszczeń pyłem zawieszonym PM10 i PM2,5 i prawie za 100 proc. przekroczeń poziomu benzo(a)pirenu są odpowiedzialne budynki. Pomimo programów rządowych „Czyste Powietrze” i „Stop Smog” oraz wielu działań samorządowych, w Polsce wciąż nie ma powszechnej świadomości na temat możliwości wymiany pieców czy termomodernizacji domów. Śląsk nie jest tu niczym szczególnym.

Co więcej, jest wiele osób, które, pomimo wiedzy, nie chcą lub czasem też nie mogą nic zmienić. Ostatnio, będąc w Jastrzębiej Górze, zaobserwowałam, że przechodnie zatrzymują się przed jednym z domów i robią zdjęcia dymu lecącego z komina. Okazało się, że ktoś zadzwonił do Straży Miejskiej i udało się rozwiązać tę sytuację pozytywnie. Cieszy taka inicjatywa obywatelska, ale zapewne właściciel kopciucha nie szybko wymieni piec. A był to nowoczesny, ładny dom, z reklamą o wynajmowaniu pokoi w nadmorskiej popularnej miejscowości!

Czy działania termomodernizacyjne w budynkach jednorodzinnych są popularne w Polsce? Z danych udostępnionych przez Ministerstwo Finansów, wynika, że z ulgi termomodernizacyjnej w 2020 roku skorzystało ponad 450 tys. podatników, ponad dwa razy więcej niż w 2019 r. Za ubiegły rok na wydatki termomodernizacyjne odliczono 7,5 mld zł., a za rok 2019 3,2 mld zł. Przeciętna kwota odliczenia w 2020 roku wyniosła 16,7 tys. zł. Dla porównania, przeciętne odliczenie w 2019 roku wyniosło 15 tys. zł.

Ulga termomodernizacyjna obowiązuje od 1 stycznia 2019 roku i została wprowadzona nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Celem wprowadzenia ulgi było zachęcenie do przeprowadzania inwestycji termomodernizacyjnych w domach jednorodzinnych i wymiany źródeł ciepła na bardziej ekologiczne. Ulga termomodernizacyjna, obok programu „Czyste Powietrze” jest jedną z metod zmniejszenia smogu w Polsce.

Z danych udostępnionych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz NFOŚiGW wynika, że w okresie od września 2018 do listopada 2021 roku w programie „Czyste Powietrze” złożono 347 tys. wniosków i podpisano 272 tys. umów. Dofinansowanie z umów wynosi ponad 5,9 mld zł, a środki już wypłacone to kwota ponad 2 mld zł. Cały budżet Programu to 103 mld zł do 2029 roku. Dofinansowanie można uzyskać na wymianę starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe oraz na termomodernizację budynków.